DENETİMLER

DENETİMLER

 

Soru: Dernekler denetime tabi tutuluyor mu?

Cevap: Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından denetletilebilir. (Dernekler Kanunu Madde 19)

 

Soru: Dernek bağımsız denetim kuruluşu tarafından denetlenmesi halinde dernek denetim kurulu tarafından tekrar denetim mecburiyeti var mı?

Cevap: Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. (Dernekler Kanunu Madde 9)

 

Soru: Denetim Kurulu ne zaman denetim yapar?

Cevap: Bir yılı geçmeyen aralıklarla her zaman denetim yapabilir.

 

Soru: Polis veya Jandarma denetim yapabilir mi?

Cevap: Denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez. (Dernekler Kanunu Madde 19). Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülkî idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya el koyamaz. (Dernekler Kanunu Madde 20)

 

Soru: Dernekler habersiz denetlenebilir mi?

Cevap: İçişleri Bakanlığı ve mülkî idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmidört saat önce derneklere bildirilir. (Dernekler Kanunu Madde 19)

 

Soru: Dernekleri kimler denetleyebilir?
Cevap : Dernekler: İçişleri Bakanı veya Derneğin bağlı olduğu İlin Valisi veya İlçenin Kaymakamı tarafından denetletilebilir. Spor Kulüplerini Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü denetleyebilir. Ayrıca Mahkeme kararı ile kolluk kuvvetlerde dernek ve eklentilerine girebilir. Bunların dışında hiçbir kurumun denetleme yetkisi bulunmamaktadır.  (Dernekler Kanunu Madde.19-12)

Bunun yanı sıra lokallerde oyun oynanıyor veya yemek yeniyorsa işletme konumunda değerlendirilirler. Bunların bağlı olduğu belediye başkanlığından işyeri açma ve işletme ruhsatı almaları gerekir. Bu tür işyerleri kendi görev alanları ile ilgili olarak zabıta, çevre müdürlüğü ve sağlık müdürlüğü de denetleyebilir. Ayrıca işletme konumuna gelen tesisleri vergi yönüyle mali denetmenler de denetleyebilir.

Soru: Derneğin Denetim Kurulu dernek defterlerini denetlemek amacı ile Yönetim Kurulunda talep etmesi halinde yönetim kurulu defterleri denetim kuruluna vermiyorsa ne yapılabilir?

Cevap: “Denetim kurulu üyelerinin istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur. Bu hükme aykırı hareket eden dernek yöneticileri tutulması zorunlu olan defter ve belgelerin, gerekli dikkat ve özen gösterilmiş olması şartıyla elde olmayan bir nedenle okunamayacak hale gelmesi veya kaybolması halinde, öğrenme tarihinden itibaren 15 gün içinde dernek merkezinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesine zayi belgesi almak için başvurmayan veya bu belgeyi denetim sırasında ibraz edemeyenler için belge ve kayıtların gösterilmemesi gibi durumlarda adli makamlara müracaat edilebilir.   3 aya kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.

 

 

DERNEKLERİN DENETİMİNDE NELERE DİKKAT EDİLİR

  • Tutulması zorunlu defterlerin tamamı mevcut mudur ve bu defterler usulüne uygun tutulmakta mıdır? Defterler yetkili mercilere tasdik ettirilmiş midir? (D.K. Madde:11 ve Der.Yön. Madde: 32,33,34,36)
  • Derneğin yerleşim yerindeki değişiklikler mülki idare amirliğine bildirilmiş midir? (5253 sayılı Dernekler Kanunu “D.K.” Madde: 23)
  • Son olağan genel kurul toplantısı, dernek tüzüğünde belirtilen zamanda yapılmış mıdır? (4721 sayılı Türk Medeni Kanunu “T.M.K.” Madde: 74)
  • Dernek genel kurulu izleyen 30 gün içinde organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri mülki idare amirliğine bildirmiş midir? (D.K. Madde: 23)
  • Dernek organlarındaki değişiklikler 30 gün içinde mülki idare amirliğine bildirilmiş midir? (D.K. Madde: 23)
  • Genel kurul toplantılarına ilişkin işlemlerde, mevzuat hükmüne uyulmuş mudur? (T.M.K. Madde: 73 ila 83 ve Dernekler Yönetmeliği “Der.Yön.” Madde: 13 ila 15)
  • Dernek gelirlerini toplayan kişiler adına yetki belgesi düzenlenmiş midir? Düzenlenen yetki belgesi ile ilgili konularda mevzuata uygun hareket edilmiş midir? (D.K. Madde:11 ve Der.Yön. Madde: 46)
  • Dernek adına gelir toplamakla yetkili kişilerce tahsil edilen paralar; mevzuatta öngörülen sürede derneğin saymanına teslim edilmiş veya derneğin banka hesabına yatırılmış mıdır ? (Der.Yön.Madde: 47)
  • Alındı belgelerinin biçimi, bastırılması, kontrolü, teslim alınması, gelir toplayacak kişilere verilmesi ve doldurulması, saklanması, saymanlar arasında devir teslimi ile ilgili konularda mevzuata uygun hareket edilmiş midir? (Der.Yön. Madde: 42 ila 45)
  • Dernek gelir ve giderleri usulüne uygun belgeler ile yapılmış mıdır? (D.K. Madde: 11, Der.Yön. Madde: 38)
  • Derneğin, defter ve kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi kurumlarıyla yazışmalarında Türkçe dışında başka dil kullanma yasağına   uyulmakta mıdır? (D.K. Madde: 31)
  • Üyeliğe kabul ve üyelikten çıkartılma işlemlerinde, mevzuata uygun hareket edilmiş midir? (T.M.K. Madde: 63 ila71 ve 93)
  • Dernekte, bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı ile askerliğe, milli  savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı faaliyette bulunma yasaklarına uyulmakta mıdır?    (D.K. Madde: 29, 30)
  • Dernek yönetim ve denetim kurulu üyelerine verilecek ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından tespit olunmuş mudur? (D.K. Madde- 13)
  • Dernek, edindiği taşınmazları tapuya tescilinden itibaren bir ay içinde mülki idare amirliğine bildirmiş midir? (D.K. Madde: 22)
  • Derneğin öğrenci yurdu, ilgili mercilerden izin alınarak açılıp işletilmekte midir? (D.K. Madde:26 ve Der.Yön. Madde: 95)
  • Dernek lokalinin açılıp işletilebilmesi ve lokalde alkollü içki verilebilmesi için mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alınmış mıdır? Dernek lokalinde, Yönetmeliğin lokalle ilgili hükümlerine uyulmakta mıdır? (D.K. Madde:26 ve Der.Yön. Onuncu Bölüm)
  • Derneğin dış ülkelerdeki gerçek ve tüzel kişilerden veya diğer kuruluşlardan aldığı yardımlar için mülki idare amirliğine önceden bildirimde bulunmuş mudur? Nakdi yardımlar bankalar aracılığıyla alınmış mıdır? (D.K. Madde: 21 ve Der.Yön. Madde: 18-20 )
  • Dernek, yabancı bir dernekle birlikte Türkiye’de faaliyette veya işbirliğinde bulunmuş ise yabancı dernek için İçişleri Bakanlığından gerekli izin alınmış mıdır? (D.K. Madde: 5 ve Der.Yön. Madde: 26-29)
  • Derneğin faaliyetleri, tüzüğünde belirtilen amaç ve çalışma konularına uygun mudur ? (D.K. Madde: 30 ve T.M.K Madde: 90)
  • Denetleme kurulu, dernek tüzüğünün ve mevzuatın öngördüğü sürelerde, denetleme görevini yerine getirmiş midir? (D.K. Madde: 9; T.M.K. madde-86)
  • Dernek, beyannamelerini süresi içerisinde mülki idare amirliğine   vermiş midir? Beyannamede yer alan bilgiler defter ve kayıtlarına uygun mudur? (D.K. Madde:19)
  • Derneğin adında bulunan izinle kullanılabilecek kelimeler için İçişleri Bakanlığından gerekli izin alınmış mıdır? (D.K. Madde: 28)
  • Dernek, herhangi bir platform içinde yer almış ise tüzüğündeki amaca uygun mudur? Yetkili organın bu konuda kararı var mıdır? (D.K. Madde: 25 ve Der.Yön. Madde: 94)
  • Derneğin yardım toplama faaliyetleri için, yetkili merciden izin alınmış mıdır? (2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu Madde: 7)
  • Kamu yararına çalışma niteliği bulunan derneklerin yöneticileri ve denetçileri ile bunların şube başkanları mal bildiriminde bulunmuşlar mıdır? (3628 Sayılı Kanun Madde: 2, 8)
  • Demeğin ticari faaliyetleri için iktisadi işletme kurularak vergi mükellefiyeti tesis ettirilmiş midir? Ticari işletmeleri için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrıca defter tutulmuş mudur? (5520 sayılı Kurumlar Vergisi Madde: 1 ila 5 ve Der.Yön. Madde: 31)
  • Ücretli olarak çalıştırılan personel için ilgili kurumlara bildirimde bulunulmuş mudur? (5510 sayılı Kanun Madde: 8 ve 193 sayılı Gelir Vergsi Kanunu Madde: 94)
  • Derneğin yayınları için mevzuata uygun olarak Cumhuriyet Başsavcılığına Beyanname verilmiş midir? (5187 sayılı Basın Kanunu Madde: 10)
  • Derneğin sandığı mevzuata uygun olarak kurulmuş mudur? Dernekler Yönetmeğinde belirtilen esas ve usullere göre işletilmekte midir? (D.K. Madde: 12, Der.Yön. Madde: 72 ila 82)
  • Dernek 5072 sayılı Kanun kapsamında ise, adı geçen kanunun 2 nci maddesinde yer alan temel ilkelere uyulmuş mudur?
  • Dernek hakkında yapılan adli ve idari işlem var mıdır?
  • Yukarıda belirtilenler dışında, incelenen ve raporda yer verilmesi gereken konular var mıdır?